Meteorolojik Olaylar

METEOROLOJİK ELEMANLAR   :  
      

       Hava tahminleri maksadıyla faydalandığımız meteorolojik elemanlar, Atmosfer, Hava Sıcaklığı, Basınç, Rüzgar, Nem ve Yağış, Bulutlar ve Görüş Mesafesi, Sis ve Optik Olaylar grubu altında toplayabileceğimiz diğer elemanlardır.

a. Atmosfer                              :

Atmosfer, dünyayı çevreleyen renksiz, kokusuz, ağırlığı olan, hareket edebilen gaz küredir. Yeryüzünden itibaren seyrelerek yüzlerce kilometre yüksekliğe kadar devam eden atmosferin kütlesi 5.6 x 10¹⁴ ton kadardır.

Atmosferin çeşitli etkenlerle ısınıp soğuması, kara veya deniz üzerinde yer değiştirmesi, hareket hızının artması gibi durumlar hava olaylarını meydana getirir. Atmosferin mevcudiyeti dünya üzerinde canlı yaşamına imkan vermektedir. Atmosferin çeşitli özellikleri dünyanın aydınlanmasını, fazla soğumamasını sağlarken, zararlı güneş ışınlarını da tutarak canlıları korumaktadır. Atmosferde bulunan başlıca gazlar şunlardır.

Gazlar                                                           Hacim %

Azot-Nitrojen (N2)                                           78.09

Oksijen (O2 )                                                   20.95

Argon (Ar)                                                        0.93

Karbondioksit (CO2 )                                        0.03

Atmosferde ayrıca az miktarda helyum, metan, kripton, xenon, neon ve radon gazları bulunur. Atmosferin alt kesiminde ise miktarı yine az olmakla birlikte yer yer değişen su, toz, kül ve organik maddeler vardır.

Meteorolojik olaylar atmosferin alt kesiminde meydana gelir. Burada bulunan su ve tozlar hava olaylarında önemli rol oynar. Atmosferin üst tabakalarının özellikleri, atmosferin yaşama elverişli bir ortam olmasına dolaylı olarak etki yapar. Bulunduğumuz ortamda Oksijen gazı      ( O2 ) biyolojik yaşam için çok önemlidir. Atmosferik kirlenme nedeniyle Oksijenin azaldığı kesimlerde hayati tehlike ortaya çıkmaktadır. Atmosferde 25. kilometre civarında oluşan Ozon tabakasi (O3 ) güneş radyasyonunun zararlı ultraviole ışınlarını tutarak canlıları korur. Karbondioksit(CO2 ) uzun dalgalı sıcaklık ışınlarını absorbe ederek dünyanın fazla soğumasını önler. Atmosferdeki Karbondioksit ( CO2 ) miktarının artmasının sıcaklığı yükselttiği tespit edilmiştir. Toz zerrecikleri, su buharının yoğunlaşabilmesine yardımcı olurlar. Su buharı bulutları, kar ve dolu gibi yağış çeşitlerini de oluşturur. Atmosferde su buharının fazla olması (nemlilik), çeşitli hava olaylarına sebep olur.

Atmosferin doğal bileşimi, çeşitli kirletici unsurlarla yer yer bozulmaktadır. Kara taşıtları ve sanayi kuruluşlarının atmosfere bıraktığı toz ve zehirli duman miktarı gün geçtikçe artmaktadır. Kirletici unsurlar meteorolojik şartlar elverişsiz olduğunda veya sis olayı sırasında özellikle şehirlerde zehirli bir ortam oluşturmaktadır.

Yeryüzünden itibaren yukarı doğru atmosferin katları şu şekilde isimlendirilmiş olup aşağıda şematik olarak gösterilmiştir.. Deniz yüzeyinden yukarı doğru 10. kilometreye kadar olan tabakaya Troposfer ( Tropopaus ) adı verilir. Troposferin bittiği bölgeden itibaren 50. km.’ye kadar olan tabakaya Stratosfer (Stratopaus ), bir üst tabakaya Mezosfer ( Mesopaus – 50 – 100 km. arası ) ve Mezosferden itibaren yukarı doğru olan tabakaya ise Termosfer adı verilmektedir.

Meteoroloji olayları atmosferin ilk katı olan troposfer’de meydana gelir. Su buharı ve tozların bulunduğu, yatay ve düşey hava hareketlerinin oluştuğu kesim burasıdır.

Çeşitli meteorolojik olayların kaynağı olan ısı, atmosferde üç şekilde yayılmaktadır. Isının dalga hareketleriyle yayılmasına Radyasyon, kütlesel hareketlere karışarak nakledilen ısı yayılmasına Konveksiyon, dokunma veya temas yoluyla ısı iletimine Kondüksiyon adı verilmektedir. Isı (Heat-Hararet) ve Sıcaklık (Temperature-Suhunet) farklı kavramlardır. Isı sıcaklık enerjisi, sıcaklık ise ortamın kinetik enerji ölçüsüdür. Sıcaklık yerine Isı kelimes

inin kullanılması yanlıştır.

       Güneş ışını atmosferden geçerken çeşitli şekillerde etkilenir. Emilir, yayılır ve yansıtılır. Atmosfere gelen güneş radyasyonunun yaklaşık % 34'ü uzaya yansıtılır. Bir kısım ışınlar (% 19 kadar) atmosfer ve bulutlar tarafından emilir. Atmosferin bulutlarla kapalı olup olmaması, güneş ışığının/ısısının geliş açısının değişik olması, mevsimlere göre gün süresinin farklı olması gibi nedenlerle yeryüzüne ulaşan güneş ısısının miktarı yer yer zamanla değişir. Açık havada ve yaz mevsiminde uzun günlerde daha fazla güneş ısısı yeryüzüne ulaşır. Sıcaklığı düşük olan denizler karaya nazaran daha gec ısınır (6/10 oranında), soğuması da yavaş olur. Genel olarak denizler karadan daha sıcaktır. Gündüz deniz serin, kara sıcak, gece deniz daha sıcaktır. Yaz mevsiminde karalar sıcak, denizler serin, kış mevsiminde karalar soğuk, deniz ılıktır. Sonuç olarak deniz etkisi altındaki iklimler daha sıcak veya ılık, günlük ve mevsimlik sıcaklık farkları azdır.